Mikotoksyny w paszy – jakie niosą zagrożenie?

O zatruciach pleśnią w gospodarstwie z roku na rok mówi się coraz więcej. Choć ludzie mają większą świadomość zagrożenia, nie zawsze zdają sobie sprawę z tego, jakie mogą być konsekwencje wykrycia mykotoksyn w paszy. Czym są mikotoksyny oraz dlaczego są tak niebezpieczne?

Czym są myko i mikotoksyny?

Mikotoksyny, nazywane zamiennie również mykotoksynami są problemem, z którym borykają się rolnicy na całym świecie, szczególnie w regionach, w których wilgotność jest wysoka w czasie zbioru plonów.

Są to produkty wtórne przemiany materii grzybów, które atakują zboża i inne produkty spożywcze. Przyczyniają się do wielu groźnych chorób zwierząt gospodarskich (głównie trzody chlewnej i drobiu, w mniejszym stopniu przeżuwaczy), a wraz z nimi także do zatruć wśród ludzi i zwierząt mięsożernych (między innymi poprzez produkty pochodzenia zwierzęcego). W skrajnych wypadkach zatrucie mykotoksynami może prowadzić nawet do śmierci zwierzęcia.

W walce z metabolitami pleśni ważna jest przede wszystkim profilaktyka. Dzięki stosowaniu sorbentów immobilizujących mykotoksyny oraz przestrzeganiu podstawowych zasad przy przechowywaniu zbóż i paszy, uwzględniających poziom wilgoci, temperaturę oraz zwalczanie szkodników, zminimalizowane zostanie ryzyko rozprzestrzeniania się pleśni.

Jak mikotoksyny oddziałują na zwierzęta?

Zatrucie mykotoksynami u zwierząt gospodarskich przebiega w sposób ostry, w wyniku jednorazowego spożycia większej dawki, lub w sposób przewlekły na skutek kumulacji toksyn w organizmie. Charakterystyczne objawy to między innymi te ze strony przewodu pokarmowego: biegunka, brak apetytu, wymioty, upośledzenie wchłaniania składników pokarmowych czy spadek masy ciała.

U samic często zdarzają się problemy hormonalne, które objawiają się rodzeniem martwych płodów, poronieniami, zwiększeniem śmiertelności wśród noworodków oraz zmianą częstotliwości rui u samic. Spada aktywność układu immunologicznego, przez co organizm zwierzęcia jest narażony na choroby zakaźne, mimo wcześniejszych szczepień. Pojawiają się również szkodliwe zmiany skórne oraz zachodzą procesy rakotwórcze w organizmie.

Charakterystyka najbardziej popularnych mykotoksyn

Samo pojęcie mikotoksyn obejmuje kilka różnych rodzajów metabolitów. W zależności od konkretnego gatunku grzyba oraz rodzaju mykotoksyny, różnią się także objawami chorobowymi u zwierząt. Do najpopularniejszych toksyn należą aflatoksyny, ochratoksyny oraz zearalenony.

Pierwsze z nich są metabolitami grzybów Aspergillus flavus i A.parasiticus, mogą powodować uszkodzenia wątroby, zaburzenia układu immunologicznego, wady zarodków oraz nowotwory i spadek produkcji mleka oraz jaj.

Ochratoksyny są groźne przede wszystkim dla drobiu, przyczyniając się do spadku masy ciała, gorszego wykorzystania paszy oraz zmniejszenia nieśności. U trzody chlewnej objawiają się głównie pogorszeniem pracy nerek.

Mykotoksyna zearalenon jest metabolitem grzybów z rodziny Fusarium i najczęściej atakuje pasze z kukurydzy. Przyczynia się do bezpłodności u trzody chlewnej i bydła, a także innych zaburzeń w rozrodzie.